Восьмого июля силовики пришли к «Нашай Ніве». В офисе и дома у работников прошли обыски, четыре сотрудника редакции задержаны по статье об организации и подготовке действий, грубо нарушающих общественный порядок. Сейчас сайт «Нашай Нівы» заблокирован, но редакция продолжает работать в социальных сетях и готовится к запуску нового медиа, рассказала Zerkalo.io директор издания Анастасия Ровдо.
«У нас связаны руки, но мы пытаемся понять, как работать дальше»
— Анастасия, скажите, что сейчас происходит с «Нашай Нівай»?
— У нас прайшлі ператрусы ў офісе рэдакцыі і бухгалтэрыі. Чацвёра супрацоўнікаў затрыманыя. Яшчэ дзьвух нашых журналістак, якія прысутнічалі пры ператрусе ў офісе, адпусцілі пад падпіску аб неразгалошванні.
Праца «Нашай Нівы» паралізаваная — ў тым сэнсе, што ў нас заблакаваны партал. Але мы не страцілі нашыя каналы сувязі з аўдыторыяй у сацсетках, мы іх поўнасцю кантралюем (у затрыманых супрацоўнікаў доступа да іх не было).
Мы не ведаем, на падставе чаго заблакаваны партал, бо не атрымалі пакуль афіцыйных дакументаў ад Міністэраства інфармацыі альбо іншых органаў (по данным Мининформа, сайт заблокирован за распространение «запрещенной информации». — Прим. ред.). Таму мы знаходзімся ў падвешаным стане, бо не вельмі зразумела, якім чынам можа быць працягнутая праца «Нашай Нівы» унутры краіны, не да канца зразумелы юрыдычны статус, што мы можам, а што не можам рабіць. Нашыя рахункі не заблакаваныя, але ў нас вынятыя ўсе дакументы, і мы не маем доступа, напрыклад, да нашых пячатак. Таму пакуль рукі ў нас трохі звязаныя, але мы спрабуем гэтыя моманты вырашыць і зразумець, як працаваць далей.
Архіў «Нашай Нівы» не страчаны — мы былі гатовыя да такой сітуацыі і планавалі пэўныя дзеянні на такі выпадак. Так што зараз мы рыхтуем запуск новага партала. Хутчэй за ўсё, будзем працаваць на іншым дамене. Пакуль дакладна не магу сказаць, калі запусцім сайт, але мы над гэтым працуем, таму ён дакладна будзе.
Апроч «Нашай Нівы» у нас былі цудоўныя друкаваныя выданні, якія ніяк не былі звязаныя з палітыкай. Гэта «Наша гісторыя», дзіцячыя беларускамоўныя часопісы «Дуду» і «Асцярожна, дзеці». Такой якасці беларускамоўных дзіцячых выданняў у краіне практычна больш няма. І мы хацелі б далей іх выпускаць — вельмі хочацца, каб гэтая справа не загнулася, таму што гэта важна і для культуры, і для суверэнітэту, і проста дзеля таго, каб у Беларусі была будучыня. Толькі пакуль я не ведаю, якім чынам гэта можна рабіць.
— Что с вашей командой? Продолжаете ли вы все работать в Беларуси или кому-то пришлось покинуть страну?
— Мы робім усё, каб перагрупіраваць сілы, рэсурсы і працягваць працаваць у новым фармаце. У нас сітуацыя адрозніваецца ад TUT.BY тым, што мы ніколі не былі такімі вялікімі, і нам перагрупіравацца трошкі прасцей. Зразумела, што працаваць у Беларусі зараз складана і небяспечна. Незразумела, ці мы маем права гэта рабіць. Таму добра, што частка нашых супрацоўнікаў на момант, калі затрымалі нашых калег, знаходзілася за мяжой. Яны змаглі падхапіць усе задачы і працягваць працаваць.
Пакуль не магу сказаць, хто з нашай каманды перастане з намі супрацоўнічаць. У людзей павінен быць выбар, яны самі павінны вырашыць, як дзейнічаць далей. Для нас вельмі важна, каб людзі былі ў бяспецы, каб яны былі абароненыя. Нажаль, зараз гэтай абароны я, як дырэктар, гарантаваць не магу. Таму, канешне, нам патрэбен час, каб зразумець, у якім складзе мы далей будзем працаваць.
Зараз усе перажываюць вялікі стрэс. Найперш ён звязаны з тым, што мы не ведаем, што з нашымі затрыманымі калегамі. Мы ведаем, што яны знаходзяцца на Акрэсціна. А яшчэ ведаем, што нашыя праваахоўныя органы не заўсёды дзейнічаюць у межах закона. І калі чалавек трапляе ў такія ўмовы [як затрыманыя супрацоўнікі выдання], ён не можа ніяк на іх паўплываць, больш за тое, ён не знаходзіцца ў бяспецы. Мы дакладна ведаем, што Ягора Марціновіча пры затрыманні білі. Гэта толькі пацвярджае нашыя апасенні, што стаўленне да затрыманых «нашаніўцаў» можа быць неправавым. Таму для нас важна найперш, у якім фізічным і псіхалагічным стане знаходзяцца нашыя калегі.
Але ж мы спадзяемся, што нашыя калегі рана ці позна выйдуць на свабоду здаровымі і псіхалагічна, і фізічна.
— Как настроение и моральное состояние вашей команды?
— Мы даўно рыхтаваліся да такога сцэнара. Болей за тое, мы амаль год працуем у сітуацыі стрэсу — калі цябе ў любы момант могуць затрымаць. Ты ніколі не можаш прадказаць, з якога боку будзе ўдар. Справа можа быць [заведзеная] за што заўгодна.
Цяпер нашыя затрыманыя калегі праходзяць падазраванымі па частцы 1 артыкула 342 КК. Незразумела, як гэтая справа датычыцца працы галоўнага рэдактара друкаваных часопісаў (Андрей Дынько является главным редактором изданий «Наша гісторыя», «Дуду» и «Асцярожна: дзеці!», — Прим.ред.) ці бухгалтаркі. Выглядае ўсё так, што трэба было паралізаваць усю работу «Нашай Нівы», таму трэба было па нейкім артыкуле прыйсці.
Хочацца верыць, што нашых людзей адпусцяць, але мы рыхтуемся да розных сцэнароў і разлічваем, што ў бліжэйшы час у тым фармаце, у якім «Наша Ніва» працавала раней, мы працягваць не зможам.
«Наша Ніва» продолжит работать не в белорусской юрисдикции
— Что с вашей аудиторией? Вы чувствуете ее поддержку или фиксируете, например, отток в соцсетях?
— Пакуль мы не ведаем, куды пойдзе аўдыторыя nn.by, ці застанецца яна з намі, калі мы зноў запусцім наш сайт. Але зараз мы радыя, што каналы сувязі праз сацсеткі застаюцца (а беларусы ў 2020−2021 гадах навучыліся чытаць навіны менавіта праз іх).
У сацсетках у нас ідзе прырост. Гэта даволі натуральная рэч, таму што, калі здараецца нешта кепскае, беларусы навучыліся вельмі хутка мабілізавацца і стараюцца падтрымліваць. Пакуль што людзі не вельмі ведаюць, як можна нас падтрымаць, але пішуць нам і пытаюцца, як можна дапамагчы.
Тое, што аўдыторыя застаецца з намі, вельмі цешыць і натхняе.
— В последнее время «Наша Ніва» активно работала с рекламодателями. Понятно, что пока не появится новый сайт, у вас не будет возможности продолжать привлекать рекламу. Как сейчас складывается работа с партнерами?
— Вялікі ўдар па нашай рэкламнай мадэлі нанёс спачатку каранавірус: многія рэкламадаўцы тады спынілі свае праекты — было невядома, у якім фармаце гэта рабіць і наколькі карэктна даваць рэкламу, калі людзі хварэюць і паміраюць. Яшчэ большым ударам была выбарчая кампанія. Тады некаторыя рэкламадаўцы баяліся рэкламавацца, бо не ведалі, як гэта адаб’ецца на іх. У выніку многія стараліся прыпыніць рэкламныя кампаніі.
Гэтыя ўдары мы перажылі. І толькі пачалі аднаўляцца, здарыўся агульны напад уладаў па бізнесе, што стала трэцім ударам па рэкламнай мадэлі — калі хтосьці церпіць страты, ён не думае пра тое, дзе і як рэкламавацца.
Апошні фактар — калі пачалася зачыстка СМІ, калі закрылі TUT.BY. Рэкламадаўцы пачалі хвалявацца за свае грошы: заключаць гадавы кантракт з медыя, калі ты не ведаеш закрыюць яго заўтра ці не, будзе яно легальным ці не, вельмі складана і нават нерэальна.
Таму тую працу, якую мы выбудоўвалі многія гады і дзе здабылі пэўныя поспехі, давялося спыніць.
Зараз мы мусім мірыцца са стратамі і думаць пра тое, якая мадэль можа быць прымальная для нас у будучыні. Пакуль у мяне няма адказа на гэтае пытанне.
— Как и за счет чего вы планируете дальше работать?
— У нас ёсць план. Мы хочам працаваць легальна, адкрыта, таму магчыма гэта ўжо будзе не ў Беларусі — хутчэ за ўсё далей рабіць «Нашу Ніву» будзе не беларускае прадпрыемства.
Што мы можам зрабіць для калег? Працягваць рабіць тое, што пачалі яны. Для іх «Наша Ніва» была справай жыцця, частка з іх прысвяціла гэтай справе больш за 20 гадоў. Пахаваць яе зараз — гэта здрадзіць нашым калегам і ўсяму, дзеля чаго яны працавалі. Таму, што б ні адбывалася, «Наша Ніва» жыла, жыве і будзе жыць. Мы зробім усё дзеля таго, каб яна не проста выжыла і дачакалася вызвалення нашых калег, а яшчэ і развівалася.
Напомним, главного редактора «Нашай Нівы» Егора Мартиновича задержали как подозреваемого по ч. 1 ст. 342 УК (Организация или подготовка действий, грубо нарушающих общественный порядок, либо участие в них). В таком же статусе в СИЗО на Окрестина находятся главный редактор журнала «Наша гісторыя» Андрей Дынько, начальник отдела рекламы и маркетинга Андрей Скурко и главный бухгалтер Ольга Ракович.
К сотрудникам и в офис издания силовики пришли с обысками 8 июля. Как сообщала «Наша Ніва», при задержании Егора Мартиновича избили, в Следственный комитет, где главред находился на допросе, к нему вызывали скорую помощь.
Утром того же дня перестал открываться сайт nn.by. В Министерстве информации сообщили, что сайт блокировали «на основании уведомления Генеральной прокуратуры в связи с размещением информации, распространение которой запрещено пунктом 1 статьи 38 Закона Республики Беларусь «О средствах массовой информации».
Читать новости «Нашай Нівы» можно в социальных сетях и мессенджерах: Telegram, ВКонтакте, Instagram, Facebook, Twitter, Одноклассники.